### Wprowadzenie Rolnictwo w Polsce stanowi kluczowy sektor gospodarki, który pomimo licznych wyzwań, oferuje również wiele możliwości rozwoju. W kraju funkcjonuje ponad milion gospodarstw rolnych, z których większość to małe, rodzinne jednostki o powierzchni od kilku do kilkunastu hektarów. Struktura ta, choć zapewnia różnorodność produktów i utrzymuje tradycje targowe, stawia przed rolnikami wiele wyzwań związanych z rynkową konkurencyjnością. ### Zboża: Produkcja i wyzwania #### Produkcja i pozycja Polski w UE Polska jest trzecim co do wielkości producentem zboża w Unii Europejskiej, z produkcją wynoszącą 35 milionów ton w 2022 roku. Mimo to, wydajność polskich upraw zbożowych pozostaje stosunkowo niska, wynosząc około 70% średniej unijnej. Ta dysproporcja wynika z szeregu czynników, w tym wysokich kosztów nawozów, braków siły roboczej oraz skutków zmian klimatycznych. #### Konkurencja z Ukrainą Ukraina, z dużymi agroholdingami dysponującymi nowoczesnym sprzętem i znacznymi powierzchniami upraw, stała się poważnym konkurentem dla polskich producentów zbóż. Ukraińskie produkty, dzięki niższym kosztom produkcji, coraz częściej trafiają na rynki Europy Zachodniej, co zmusza polskich rolników do poszukiwania nowych strategii konkurencyjnych. Niestety konkurencję ta możemy śmiało nazwać nieuczciwą ze względu na zupełnie różne wymogi jakościowe, administraycjne, czy związane z areałem. #### Trendy ekologiczne i legislacja Rosnące wymagania związane z zrównoważonym rolnictwem mogą prowadzić do konsolidacji sektora rolniczego w Polsce. Małe gospodarstwa, które nie są w stanie sprostać nowym regulacjom, muszą zmierzyć się z ryzykiem wyparcia z rynku. Niemniej jednak, istnieje potencjał na zwiększenie plonów poprzez modernizację mechanizacji i lepszą kontrolę nawożenia. ### Owoce: Produkcja jabłek i malin (owoce miękkie) #### Jabłka: Stan obecny i przyszłość Polska jest największym producentem jabłek w Unii Europejskiej i trzecim na świecie. Produkcja jabłek opiera się głównie na rodzinnych gospodarstwach, które często zmagają się z niską technologizacją produkcji. Zaledwie 20% produkcji trafia na rynek deserowy, reszta zaś do przetwórstwa, głównie w formie zagęszczonego soku jabłkowego. Dominacja zagranicznych inwestorów w sektorze przetwórczym stawia polskich producentów w trudnej sytuacji, zmuszając ich do sprzedaży w nieopłacalnych cenach. #### Maliny: Charakterystyka rynku Polska odpowiada za około 50% unijnej produkcji malin, a większość zbiorów pochodzi z województwa lubelskiego. Rynek malin jest cykliczny, co oznacza, że ceny mogą drastycznie się zmieniać w zależności od roku. Obecnie (2023-2024) w związku z nadpodażą oraz importem tanich malin z Ukrainy, polscy rolnicy zmagają się z dramatycznym spadkiem cen, co negatywnie wpływa na ich sytuację finansową. ### Technologiczne zapóźnienie i potrzeba przetwórstwa Globalne trendy wskazują na rosnące znaczenie produktów przetworzonych, które oferują wyższe marże niż surowce. Polska branża rolnicza musi zatem inwestować w rozwój linii produkcyjnych i przetwórczych, aby zwiększyć swoją konkurencyjność i rentowność. Spółdzielnie mogłyby odegrać kluczową rolę w zapewnieniu odpowiedniej infrastruktury oraz wzmocnieniu pozycji negocjacyjnej rolników. ### Wyzwania i przyszłość #### Konkurencja i defragmentacja Zachodnie koncerny często dominują w sektorze przetwórczym i dystrybucyjnym, co ogranicza zyski polskich rolników. Polska potrzebuje strategii, która pozwoli na konsolidację kapitału i zwiększenie udziału w rynku. Kluczowe będzie również inwestowanie w nowe [[Technologie]] oraz rozwój spółdzielni, które mogą stać się przeciwwagą dla zagranicznych gigantów. #### Polityka UE i Ukraina Polska, jako członek UE, musi przestrzegać licznych regulacji dotyczących emisji CO2, dotacji i ochrony środowiska. Tymczasem Ukraina, jako kraj spoza UE, stosuje inne metody produkcji, co stawia polskich rolników w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej. Wspólnota Europejska musi znaleźć sposób na zrównoważenie rynku, aby chronić interesy swoich członków i zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe. ### Podsumowanie Polskie rolnictwo stoi przed szeregiem wyzwań, ale również ma szanse na rozwój dzięki nowym rynkom zbytu i inwestycjom w technologię. Kluczowe będzie dostosowanie się do zmieniających się warunków rynkowych oraz umiejętne zarządzanie konkurencją z Ukrainy. Zrównoważony rozwój sektora rolniczego może zapewnić Polsce stabilną pozycję na rynku europejskim i globalnym. --- ## Źródła Artykuł napisany na podstawie raportów, które tworzyłem wraz z zespołem Bigshortbets Research w 2023 roku oraz własnych obserwacji rynku. - [Malina w Polsce - charakterystyka rynku](https://bsbresearch.substack.com/p/malina-w-polsce-charakterystyka-rynku) - [Polskie jabłko — analiza rynkowej sytuacji bieżącej i perspektyw stojących przed polskim sadownictwem](https://bsbresearch.substack.com/p/polskie-jabko-analiza-rynkowej-sytuacji) - [Polskie zboża — analiza rynku, ryzyk i wyzwań](https://bsbresearch.substack.com/p/polskie-zboza) ### Tweety w obszarze rolnictwa - [Kto zarabia na polskim zbożu?](https://x.com/lenki_a/status/1760641056834555950) - [Patriotyzm gospodarczy - szansa dla polskiego rolnictwa?](https://x.com/lenki_a/status/1687085701475479554) - [UE x MERCOSUR a sprawa rolnictwa w UE](https://x.com/lenki_a/status/1855893494268604869)